De Blauwe Sluis
Dit was de afwatering van de polders van ……………….
De standaard schrijft op 12 maart 1883:
De achtergrond van de naam Blauwe sluis wordt genoemd in een artikel over het gemaal aan de overkant van de Maas bij Gewande.
Naam Schans Blauwe Sluis in Brabant
De uitwatering bij Gewande geschiedde door een eenvoudige houten sluis. Omstreeks de 17e of de 18e eeuw werd deze sluis voorzien van drempels van blauwe Naamse steen, reden waarom ze de Blauwe Sluis werd genoemd
De Arnhemsche courant schrijft op 10 sept 1910
Het gemaal is gelegen in het buurtschap Blauwe sluis in de voormalige gemeente Appeltern (nu gemeente West Maas en Waal). Het stoomgemaal is gebouwd in 1913 na ernstig aandringen door de commissaris van de Koningin van de provincie Gelderland jhr. S. van Citters. De commissaris bezocht het door het kwelwater geteisterde gebied op 24 februari 1910.
Het Nieuws van den dag 23 sept 1912
Het dagelijksch bestuur der gecombineerde waterloozing het Rijk van Nijmegen en Maas en Waal heeft de levering der te bouwen stoomgemalen aan de Leeuwensche Sluis en aan de Rijksche Sluis opgedragen aan Louis Smulders en Co. te Utrecht en Gebroeders Stork te Hengelo. Op 1 October 1913 moeten zij in werking zijn.
Provinciale Noordbrabantsche en ’s Hertogenbossche courant schrijft op 21 maart 1913:
Provinciale Geldersche en Nijmeegsche courant op 24 mrt 1913:
De eerste machinist bij de Smulders stoommachine
In het gemaal stond een Smulders installatie en deze was identiek aan het Leeuwensche gemaal. Ketel onbekend.
De schoorsteen is versierd met speciaal gebakken stenen. Deze zouden bij de steenfabriek Dericks en Geldens in Druten gebakken zijn.
Ten noorden van Altforst splitste zich De oude Wetering. Een deel van de oude Wetering werd afgetakt richting de Blauwe sluis en werd ook wel de Blauwe Wetering genoemd. Deze werd aangelegd om de oude Wetering te ontlasten maar dat bleek geen succes. Het water was toch eerder geneigd om naar het veel lager gelegen Alphen te stromen. Het sluiscomplex is alleen nog in gebruik als waterinlaat, onder andere voor nachtvorstbestrijding ten behoeve van de fruitteelt.
Het gemaal de Blauwe sluis werd in 1913/14 gebouwd aan het einde van de Blauwe Wetering vlak aan de Maasdijk. De opdrachtgever was het Waterschap voor de gecombineerde Waterlossing der polderdistricten Rijk van Nijmegen en Maas en Waal.
Frans van Dinter en zijn vrouw
De eerste machinist was Fransiscus (Frans) van Dinter, geboren te Wamel op 30 november 1869. Als smid/machinist werkte en woonde hij vóór 1913 op de steenfabriek te Doorwerth en later te Nijmegen. Daarna werd hij machinist vanaf de nieuwbouw die begon in juli 1913 en hij bleef daartot 1934. Franciscus en zijn vrouw Maria Sophia Peelen hadden zes kinderen.
De familie woonde in de machinisten woning die naast het gemaal was gebouwd. Blauwe sluis 10. Nu gesloopt.
Leo Greep: Het eerste huis rechts was van van Dijk en het volgende is het huis waar wij in 1947 ingetrokken zijn toen mijn vader daar machinist werd. De dijk is onverhard en deze werd omstreeks 1950 geasfalteerd. Electriciteit kwam ook omstreeks die tijd. Ik vermoed dat de foto kort voor de oorlog genomen is af te leiden aan de leeftijd van de kinderen op de foto.
Aan de overzijde van de dijk woonde zijn dochter Johanna, die getrouwd was met Adrianus Mulders (smederij en café aan de Blauwe Sluis).
De machinisten woning die nu is afgebroken.
Foto van voor de oorlog. Op de voorgrond links het huis van smid Adriaan Mulders en Annie van Dinter. Zij was een dochter van Franciscus en Maria. Er was een smederij en een café aan de Blauwe Sluis.
De dijk is nog onverhard en deze werd omstreeks 1950 geasfalteerd. Ook kwam er toen pas elektriciteit!!!
.
Krantenbericht in 1934:
Na gedane arbeid. Aan den heer F. van Dinter alhier, werd wegens het bereiken van den 65-jarige leeftijd, op zijn verzoek eervol ontslag verleend als machinist aan het Stoomgemaal a/d. Blauwe Sluis. Gedurende bijna een kwart eeuw heeft de heer van Dinter de belangen van het Waterschap op uitstekende wijze gediend. Zijn superieuren waren steeds vol lof over zijn dienstprestatie, terwijl het stokerspersoneel hem steeds roemde om zijn zacht en tactvol optreden. Moge deze eenvoudige ambtenaar, die vooral om zijn bescheidenheid bij zijn medeburgers steeds zeer gezien was, nog vele jaren van zijn welverdiende rust genieten.
Franciscus van Dinter :Geb. 30-11-1869 in Wamel en Overl.13-12-1943 In Appeltern.
Machinist vanaf de nieuwbouw 1913 tot pensioen in 1934
De tweede machinist was Johannes Th. van Dinter , de zoon van Franciscus van Dinter, geboren op 30 april 1903 te …..Hij was machinist van 1935 tot 1 mei 1946. Hij was gehuwd met Hiske Palstra uit Boxmeer. Zij hadden twee kinderen. Akke en Frans. In 1946 is hij gaan werken bij Technisch Bureau Steinis te Utrecht. Daar was hij Chef Monteur voor met name zuivelfabrieken. Hij reisde daarvoor door heel Nederland. Johan van Dinter overleed in Boxmeer op 18-5-1998.
Zijn opvolger op het gemaal was Johan Greep van het Gemaal Maasbommel omdat dit gemaal buiten gebruik gesteld was en gesloopt zou worden.
Machinist Johan van Dinter bij de Smuldersmachine van de Blauwe sluis
De capaciteit zou 200 m3 per minuut zijn geweest bij een opvoerhoogte van 3.55 m.
Johan van Dinter met Akke en Frans rond 1954. Duidelijk is te zien dat er nog niets aangebouwd is aan de achterzijde
Johan Greep, machinist van het gemaal Maasbommel, kwam rond 1946 naar het gemaal de Blauwe sluis omdat stoomgemaal Maasbommel buiten werking gesteld werd.
Johan Greep bij de stoommachine van de Blauwe sluis
Leo Greep (zoon van de machinist Johan Greep) in de Blauwe Wetering roeiend. De latere aanbouw achter de machinekamer is hier nog niet te zien.
Duidelijk is onder de machinekamer het gewelf van de aanzuigpijp voor de bemalingspomp te zien. Rechts van de machinekamer is de vrije afvoer van de wetering wanneer de Maas laag was of indien nodig om water in te laten voor nachtvorstbestrijding ten behoeve van de fruitteelt .
Vrije afvoer naar de Maas naast de machinekamer
De doorgang onder de dijk. Uiteraard was er een bedienbare afsluiting van de Maaskant aanwezig
Een bordesje voor de bediening van de twee schuiven voor de afsluiting van de Blauwe Wetering naar de Maas
Het oorspronkelijke gewelf van de watervoering onder de dijk is bewaard gebleven. Dreigende inzakking van het gewelf maakte een ingreep noodzakelijk. Er is een ondersteunende constructie aangebracht. De groene kasten is de bediening van de schuiven. Men kan dus water in- en uitlaten.
Veel informatie uit de periode dat het gemaal nog van het Waterschap was kreeg ik van Henk Mulders en Leo Greep. waar de naam Blauwe Wetering en Blauwe sluis vandaan komt is mij nog niet duidelijk.
Het gemaal is jarenlang een dancing geweest.
Voormalig gemaal de Blauwe sluis met de Wetering links
Er is later een stuk aan de achterzijde aangebouwd.
Dancing De Stoep achterzijde met de aanbouw
Stilstand is achteruitgang!
Nadat het pand jarenlang in verval raakte, heeft Jos van Gruijthuijsen het pand aangekocht. In de jaren 1970 heeft hij dit verbouwd tot bar-dancing “De Stoep”. Tot begin jaren 2000 is “De Stoep” als uitgaansgelegenheid een begrip geweest in het Land van Maas en Waal en daarbuiten. Nu heeft familie van Gruijthuijsen het geheel gerenoveerd en bestemd tot luxe vakantiehuis voor groepen tot 28 personen.
In het gebouw van de machinekamer was oorspronkelijk een hardstenen gedenkplaat aangebracht met alle namen van de personen die destijds verantwoordelijk waren voor de beslissing. Twee voorzitters, een ondervoorzitter, heemraden, secretaris en een verwijzing naar van Hasselt en de Koning want dat waren de civiel ingenieurs. Voor de verbouwing tot appartementen was de gedenkplaat vrijwel onlees- en onzichtbaar. Nu is hij wel goed zichtbaar maar de letters zouden nog ingekleurd moeten worden.
De onleesbare plaquette
Na de verbouwing ziet het oude stoomgemaal er zo uit.
Achterzijde logement met wetering
Logement De stoep vanaf de dijk
Duidelijk zichtbaar is de donkere aanbouw die niet oorspronkelijk is
Via een medewerker van Royal Haskoning (M. Janssen) kwam ik in bezit van het bestek voor de drie te bouwen stoomgemalen.
Het Leeuwensche gemaal, Het Rijkschgemaal en Gemaal de Blauwe sluis worden in 1955 verkocht.
